سیاست های آبی کشاورزی کارآمد نیست، خودکفایی باید بازنگری گردد

به گزارش تور آلمان ارزان، به تاکید وزیر نیرو آمار و ارقام نشان می دهد که سیاست های بخش کشاورزی با توجه به مقوله اقتصاد آب از کارایی لازم برخوردار نیست و در شرایط کنونی و با توجه به تحریم های ظالمانه کنونی، بازنگری در سیاست های خودکفایی حیاتی است.

سیاست های آبی کشاورزی کارآمد نیست، خودکفایی باید بازنگری گردد

به گزارش خبرنگاران، رضا اردکانیان صبح امروز (سه شنبه) در کنفرانس دوسالانه اقتصاد آب در اتاق بازرگانی ایران اظهار کرد: با توجه به میزان مصارف آب و سرانه مصرف، ایران در گروه کشورهای روبرو با کمبود آب واقع شده است که ضرورت اهمیت و توجه بیش تر به مقوله اقتصاد آب را نشان می دهد. این در حالی است که حتی صرف نظر از میزان کارایی سیاست های موجود ایران در زمینه مدیریت آب، این سیاست ها برای پاسخگویی به چالش های آتی فراروی آب، مناسب نیستند.

وی اضافه کرد: آمارها نشان می دهد در شرایطی که فقط 12 درصد مساحت ایران زیر کشت می رود و بیش از 90 درصد آب در بخش کشاورزی مصرف می گردد که بازدهی کمتر از 40 درصد متوسط جهانی محصول خشک به ازای هر مترمکعب آب مصرفی دارد. این در حالی است که تنها 11 درصد فراوری ناخالص ملی کشور، از راه کشاورزی به دست می آید و 17 درصد نیروی کار ایران در این بخش مشغول به فعالیت هستند. هم چنین در حالی که سطح زیرکشت آبی کشور، به 8.8 میلیون هکتار رسیده، ایران پنجمین کشور جهان از نظر سطح زیر کشت آبی و سی امین فراوریکننده محصولات آبی است. این به معنای عمل نکردن سازوکارهای اقتصاد آب در بخش کشاورزی است.

اردکانیان ادامه داد: بخش عمده کشاورزی ایران معیشتی بوده و نزدیک به 92 درصد از زمین ها در روستاها، خرده مالکی و متوسط است. بیش از 94 درصد از اقتصاد روستایی در ایران وابسته به کشاورزی، دامپروری سنتی و به طور عمده معیشتی است که با معیارهای اقتصادی و صنعتی امروزه جهان فاصله بسیاری دارد. از سوی دیگر، تحمیل بار اشتغال زایی به بخش آب و کشاورزی با سیستم فعلی، علاوه بر آسیب جدی به منابع آبی، در اشتغال زایی نیز چندان موفق عمل ننموده است.

به گفته او، در حالی که در جهانی امروز، بسیاری از کشورها مسیر توسعه را از تقویت اقتصاد غیرکشاورزی روستایی شروع نموده اند. در روستاهای ایران نیز این قابلیت وجود دارد که به وسیله صنایع تبدیلی و کوچک، گردشگری و صنایع دستی و بسیاری از خدمات دیگر، سهم اقتصاد غیرکشاورزی ارتقاء یابد که مصرف آب در آن ها کمتر است. در حالی که میزان اشتغال در کشاورزی معیشتی نیم نفر به ازای هر هکتار است. در این رابطه، گلخانه های صنعتی از جمله مواردی هستند که می توان با آن ها وضعیت اقتصاد روستاها را ارتقاء بخشید و به طور متوسط ارزش اضافه نموده فراوری صنعتی گلخانه ای نسبت به کشاورزی سنتی، چهل به یک و مصرف آب آن، یک دهم و نسبت اشتغال زایی آن بسیار بیش تر است.

قیمت آب در کشاورزی تقریبا رایگان است

وی با بیان این که مقایسه قیمت پایین آب با سایر نهاده ها در بخش کشاورزی نشان می دهد که چرا کشاورز، انگیزه چندانی برای کاهش مصرف غیرضروری آب ندارد، توضیح داد: درحال حاضر قیمت دریافتی بابت تامین آب بهای کشاورزی از آب زیرزمینی به عنوان یکی از نهاده های کشاورزی، تقریبا رایگان و درباره آب سطحی، حداکثر سه درصد هزینه تأمین آن است. در بخش شرب نیز برای بخش شهری، حدود 47 درصد و در روستاها تنها 24 درصد هزینه تمام شده تأمین آب، از مصرف کننده دریافت می گردد.

او اضافه کرد: البته اختصاص یارانه به بخش کشاورزی در بسیاری از کشورهای جهان امری معمول است ولی مدیریت مقدار و چگونگی تخصیص آن مسئله بسیار مهمی است که بخصوص باید از منظر اقتصادی مورد توجه قرار بگیرد. باید توجه کرد که مفاهیم اصلاح قیمت آب و واقعی کردن قیمت آن از هم متفاوت هستند، در اصلاح قیمت، وضع موجود پذیرفته شده و بر اساس سیاست های دولت تغییراتی در آن اعمال می گردد؛ اما در واقعی کردن قیمت، اصلاح ساختار اقتصاد آب مدنظر است.

وزیر نیرو تاکید نمود: اصلاح ساختار فقط منحصر و محدود به وزارت نیرو نیست. بلکه باید آب، محیط زیست، خاک و منابع طبیعی با هم و در کنار هم دیده شوند تا بهترین نتیجه برای کشور حاصل آید. ورود بخش خصوصی به بحث اقتصاد آب که زیرساخت های بازار آب را شکل می دهد نیز تاثیر بسزایی در بهبود کیفیت مدیریت عرضه و بهره برداری مطلوب تر از آب خواهد داشت. از نمونه های موفق عملکرد سرمایه گذاران در حوزه آب، فروش آب بسته بندی است. ازسوی دیگر، وزارت کشاورزی نیز با ورود به مقوله آب مجازی، کشت های فراسرزمینی مشروط به وارد کردن محصولات به کشور و تنظیم سیاست های صادرات و واردات محصولات کشاورزی، افق روشن تری را برای اصلاح مسائل و ورود بخش خصوصی فراهم نموده است.

اردکانیان گفت: بسیاری از دولت ها، به دلیل هزینه های سنگین طرح های توسعه منابع آب، ساخت، بهره برداری و نگهداری از تأسیسات آبی، مدیریت و گاهی حتی مالکیت این سیستم ها را به بخش خصوصی واگذار نموده اند. هرچند این کار به تنوع بخشی مالی و پایداری مالی این سیستم ها یاری می نماید، اما خطر جدی آن بر محیط زیست و اقشار فقیر جامعه را نباید نادیده گرفت.

سیاست های خودکفایی کنونی باید بازنگری گردد

وی، به سیاست های کنونی خودکفایی نیز انتقاد کرد و گفت: بازنگری در سیاست های موجود خودکفایی غذایی (نه خوداتکایی در محصولات استراتژیک) به گونه ای که در چارچوب تأمین امنیت ملی، امنیت غذایی و آبی کشور نیز حفظ گردد، نیازمند هم افزایی و تصمیم گیری هماهنگ همه بخش های مربوطه است که در شرایط فعلی و برای برون رفت از وضعیت پسابرجام و تحریم های ظالمانه، بسیار حیاتی است.

او ادامه داد: تحمیل بار سیاست های خودکفایی غذایی و اشتغال زایی به بخش آب و کشاورزی، نتایج خوبی به بار نیاورده است. تجدیدنظر در این سیاست ها برای برون رفت از وضعیت پسابرجام و تحریم های ظالمانه، بسیار حیاتی است. الگوهای توسعه در ایران باید متناسب با ظرفیت منابع آبی و بحران آن، طبیعت خشک و نیمه خشک کشور برای مناطق مختلف با زیست بوم های متنوع از معتدل تا خشک و گرم انتخاب گردد.

وزیر نیرو با تاکید بر این که بدون به رسمیت شناختن ماهیت میان بخشی بودن عرصه مدیریت آب عملی نیست، اظهار کرد: اختصاص موضع آب به یک دستگاه اجرایی و این که سایر دستگاه ها، به ویژه مصرف کنندگان عمده، نقش خود را در مدیریت مسئولانه منابع آب نادیده بگیرند، موجب شکل نگرفتن تمام یا قسمتی از سیاست ها و راهبردهای ذکر شده خواهد شد و هیچ کدام توسط هیچ دستگاه اجرایی به تنهایی عملی نخواهد شد. تشکیل کارگروه ملی سازگاری با کم آبی با مشارکت شش دستگاه بخشی و میان بخشی مرتبط با آب در سازمان دولت، گامی ضروری در این زمینه است که از اواخر سال 96 با مصوبه هیئت وزیران اجرا شده است.

منبع: خبرگزاری ایسنا
انتشار: 20 اردیبهشت 1398 بروزرسانی: 6 مهر 1399 گردآورنده: berlinro.ir شناسه مطلب: 250

به "سیاست های آبی کشاورزی کارآمد نیست، خودکفایی باید بازنگری گردد" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "سیاست های آبی کشاورزی کارآمد نیست، خودکفایی باید بازنگری گردد"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید