تابستان خاموشی داریم؟ - تور آلمان ارزان

به گزارش خبرنگاران، کمبود بارش ها، گرمای زودرس، مصرف بیشتر برق، ادامه استخراج رمزارزها و البته امکان صادرات برق به این مفهوم است که سال جاری شاهد خاموشی های گسترده تری خواهیم بود. نشانه های این خاموشی ها البته که از همین روزها خودش را نشان داده، معابر و بزرگراه ها حالا چند شبی است که در سکوت خبری خاموش شده و بدون آن که جدولی از قطعی های احتاقتصادی هم منتشر شود بعضی از مناطق پایتخت چند ساعت بی برقی در روز را تجربه نموده اند.

غلام علی رخشانی مهر، معاون هماهنگی توزیع توانیر دلایل این خاموشی ها را فهرست نموده و گفته: درانتظار تابستان سختی نیستیم، بلکه می دانیم تابستان بسیار سختی پیش رو داریم و با همه این اوصاف خبر داده ناچار از تدوین برنامه های جایگزین برای جبران کمبود فراوری برق نیروگاه های برق آبیهستیم.

هشدار درباره سونامی خاموشی های پیش رو در حالی عنوان می شود که فقط چند روز پیش با مصوبه هیات وزیران، تعرفه آب و برق هم 7 درصد افزایش یافته است. متهم اولیه شرایط هشدارگونه کنونی کاهش 30 تا 35 درصدی بارش ها نسبت به سال گذشته عنوان شده است، همین کاهش بارش ها باعث افت 40 درصدی فراوری نیروگاه های برق آبی شده و ما را در آستانه خاموشی های گسترده تر قرار داده است. البته در شکل گیری شرایط کنونی، الگوی مصرف هم بی تاثیر نیست.

آمارهای رسمی وزارت نیرو نشان می دهد مصرف برق در فروردین سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 22 درصد افزایش داشته است. جهش عجیبی که اهمیت مدیریت مصرف انرژی درکشور را گوشزد می نماید. آمارها نشان می دهد در بی برقی های پیش رو، هم باید سهم مردم در مصرف را در نظر گرفت و هم کم کاری های احتاقتصادی مسئولان را اما سوال این است که هر کدام برای عبور از پیک مصرف سالانه چه باید نمایند؟ آن هم وقتی که مردم، دولتی را مقصر می دانند که دو سال پیش ایران را در حوزه انرژی خودکفا اعلام نموده بود و مدام به صادرات برق به کشورهای همسایه تفاخر می کرد و دولتی که همین چند روز پیش گفت: مردم باید مراعات نمایند.

ماجرای خاموشی زمستان گذشته

قطعی گسترده برق در زمستان سال گذشته در میانه فراگیری کرونا برای مردم یک شوک بود. شوک از این جهت که در ده سال گذشته هیچ گاه در زمستان که همیشه شاهد کمترین میزان مصرف برق در آن بودیم چنین اتفاقی نیفتاده بود. آن هم در دولتی که شعار به عقب برنمی گردیم به نوعی ترجیع بند سخنرانی ها و میتینگ های انتخاباتی اش بود. قطعی های گسترده در زمستان سال پیش حتی به خاموشی معابر شهری هم کشیده شد و واکنش های بسیاری هم به همراه داشت، واکنش هایی که تا به امروز ادامه دارد و همین چند روز پیش پلیس راهور تهران گفت فقط در پایتخت این خاموشی ها جان 26 نفر را گرفته است. ماجرای خاموشی های تهران مولفه های دیگری هم برای شگفتی داشت و آن هم این که هر کدام از مسؤولان دلیلی را برای توجیه قطعی های گسترده اعلام می کردند.

سخنگوی صنعت برق افزایش مصرف گاز خانگی را دلیل قطعی ها گفت و از سوی دیگر سخنگوی شرکت گاز آن را تکذیب می کرد و مقصر خاموشی ها را در نظام توزیع می دید. همزمان افزایش چشم گیر قیمت بیت کوین در دنیا توجه تقصیرات را به مزارع استخراج این رمزارزها برد، جایی که اتفاقا سخنگوی شرکت برق هم به شکلی آن را تایید کرد. در همه دلایل اعلام شده از سوی مسئولان اما یک وجه مشترک آشکار به چشم می خورد، وجه مشترکی به نام مردم، این که آنها حالا بی رویه انرژی مصرف می نمایند و دیگر توانی برای پاسخگویی به این میزان مصرف باقی نمانده است. در حالی بار تقصیر خاموشی های زمستانه هم به گردن مردم افتاد که از سوی مسئولان وزارت نیرو عنوان شده بود اگر آنها فقط 10 درصد در مصرف برق صرفه جویی نمایند همه مسائل قطعی برق تمام می شود. در حالی که 15 درصد از 17.5 درصد افزایش مصرف برق نسبت به سال گذشته مربوط به بخش صنعتی و تنها 2.5 درصد از این افزایش متعلق به بخش خانگی بوده است.

چقدر برق مصرف می کنیم؟

ما مردم پرمصرفی هستیم. این گزاره فقط محدود به حوزه انرژی نیست اما در این حوزه بیشتر به چشم می آید. ره آورد فراوانی منابع گاز به نوعی برای ما الگوی مصرفی ساخته که از اساس اشتباه است. مصرف می کنیم چون می دانیم به اندازه کافی انرژی داریم. چنین ذهنیت و فرهنگی اما در بزنگاه های کنونی مشکل ساز می شود، زیرا تغییر یک فرهنگ مستلزم صرف زمانی طولانی است و برای رسیدن به آن حالا فرصت چندانی نداریم. این مصرف بی رویه در صنعت برق هم آشکار است، آن طور که پیغام باقری می گوید در یک دهه گذشته به طور میانگین هرسال بیش از 5درصد به مصرف برق کشور افزوده شده که رقم قابل توجهی در ابعاد کلی است، زیرا رشد 5 درصدی مصرف برق به تنهایی برابر با کل مصرف برق کشوری مثل ارمنستان با 1800 مگاوات مصرف و نزدیک به کشور آذربایجان با مصرفی بالغ بر 3800 مگاوات است.

نایب رئیس سندیکای برق می گوید: برای جبران این میزان رشد، سالانه باید حدود 4000 مگاوات نیروگاه جدید وارد مدارکردکه خود به تنهایی چندین هزار میلیارد تومان هزینه روی دست صنعت برق می گذارد. تداوم همین فرایند افزایشی مصرف برق به گونه ای است که مصرف برق ما در 10 سال آینده دو برابر خواهد شد.

طبق داده های منتشرشده در سایت مدیریت برق ایران، پیک مصرف برق کشور در دی ماه 96، 97 و 98 به ترتیب 32، 33 و 34 هزار مگاوات بوده است. پیک مصرف برق کشور در دی سال پیش اما 40 هزارمگاوات ثبت شده است. برای افزایش 6000 مگاواتی مصرف برق کشور اما دلایل متفاوتی عنوان شده که مهم ترین شان به باور مسئولان وزارت نیرو افزایش استخراج رمزارزها و البته افزایش مصرف برق خانگی است. مقایسه مصرف برق در ایران و کشورهای دیگر هم همیشه مصداق اثبات نظریه پرمصرف بودن جامعه ایرانی است. آن طور که مصطفی رجبی مشهدی، سخنگوی صنعت برق کشور گفته، ما ایرانی ها چهاربرابر بیش از دنیا برق مصرف می کنیم.

تداوم مصرف بالای برق البته که تبعاتی هم برای مصرف نمایندگان دارد. سخنگوی شرکت برق حالا می گوید: اگر فرایند افزایش مصرف با شدت کنونی در ماه های آینده ادامه پیدا کند، امکان پاسخگویی به تقاضای برق مهیا نیست. او گفته با تدابیری نیمی از مصرف برق ادارات و بانک ها را در تابستان پیش رو کاهش می دهند.

رجبی مشهدی گفته: مقرر شد به وسیله کنترل به وسیله اینترنت اشیا ، مصرف برق ادارات دولتی و بانک ها تا سقف 50 درصد محدود شود. تدابیر دیگری هم در این میان دیده شده، تدابیری که از خود شرکت های وابسته به وزارت نیرو شروع می شود. آن طور که سخنگوی صنعت برق گفته همه شرکت ها و اداره های وابسته به وزارت نیرو در مناطق غیرگرمسیری ممنوعیت استفاده از کولرگازی دارند. مدیرعامل توانیر هم از پایتخت نشین ها خواسته به جای استفاده از کولر گازی از کولر آبی در تابستان پیش رو استفاده نمایند. چرا که استفاده از کولرهای گازی به جای کولرهای آبی، هزینه مصرف برق را تا شش برابر افزایش می دهد.

چرا تابستان سختی در پیش است؟

باید در انتظار تابستان خیلی سختی باشیم. این گفته غلامعلی رخشانی مهر، معاون هماهنگی توانیر است که به تازگی اعلام نموده دلایل این هشدار هم فهرست وار در ادامه گفته های او عنوان شده است؛ کاهش بارندگی ها، محدودتر شدن استفاده از ظرفیت نیروگاه های برق آبی، افزایش دما، شرایط کرونایی کشور و البته استفاده غیرمجاز از برق برای استخراج رمزارز. همه این دلایل به گفته او باعث شده تابستان سختی در انتظارمان باشد اما فارغ از همه این دلایل تابستان ها همیشه زمان رکوردشکنی مصرف برق هم بوده است. چه تفاوتی میان تابستان و دیگر فصل ها وجود دارد که میزان مصرف برق در فصل گرما ناباورانه افزایش پیدا می نماید؟

عمده ترین و شاید تنها دلیل مهم این افزایش مصرف تابستانه را باید پای استفاده بسیار زیاد از وسایل سرمایشی مطرح کرد. همایون حائری، معاون برق و انرژی وزارت نیرو در گفت وگویی گفت: 24 هزار مگاوات از 58 هزار مگاوات برق مصرفی در ایران فقط برای سیستم سرمایشی مصرف می شود که رقم وحشتناکی است، همین عدد نشان می دهد باید روی مدیریت مصرف تمرکز داشته باشیم. به عبارتی نزدیک به نیمی از مصرف برق در تابستان خرج کولرها می شود. همین نکته نشان می دهد چرا باید بیش ازپیش نگران گرمای هوا بود و چرا افزایش زمان تابستان در یک دهه گذشته در ایران می تواند به معضلاتی همچون کمبود انرژی بینجامد.

حالا با این گزاره و البته کم بارشی عجیب 35 درصدی فروردین سال جاری نسبت به سال گذشته و البته افزایش 22 درصدی در مصرف برق در همین بازه زمانی باید منتظر تابستانی خاموش باشیم یا چاره ای هم در این میان وجود دارد؟

پیغام باقری، نایب رئیس سندیکای برق برای پاسخ به این پرسش از ابتدا به نظام عرضه و تقاضا در صنعت برق اشاره می نماید اما درجایی راهکاری ارائه می نماید که جالب توجه است. درحالی که اغلب کارشناسان این حوزه اصلاح الگوی مصرف را چاره اصلی می دانند، نایب رئیس سندیکای برق در کنار این موضوع از تبادل برق میان کشورها حرف می زند. او معتقد است همه بار کمبودهای فراوری برق را نباید صرفا روی دوش مصرف نماینده انداخت. به باور باقری، راهکاری هایی هم در این میان وجود دارد که می توان برای به کار دریافت آن نتیجه گرفت.

او می گوید: یکی از راهکارها تبادل برق در روزهای پیک مصرف ما با کشورهای شاقتصادی ایران است که در فصل کم مصرفی قرار دارند. عمده کشورهای مشترک المنافع اتفاقا پیک مصرف برقشان در زمستان است، چراکه اغلب وسایل گرمایشی شان برقی است. بنابراین پیک مصرف آنها با ما متفاوت است. ما می توانیم از این تفاوت پیک مصرف در راستای تبادل برق در این روزها استفاده کنیم. به این مفهوم؛ در روزهای تابستان که ما در پیک مصرف هستیم از آنها که در فصل کم مصرف هستند، برق بگیریم و در زمستانی که ما در فصل کم مصرف قرار داریم و آنها دوره پرمصرفی را طی می نمایند به آنها برق بدهیم.

خاموشی در صنعتی که خودکفاست

خودکفایی واژه دلچسب و البته مورد علاقه مدیران است. پیوست این کلمه به هر فعالیتی در هر حوزه ای به عنوان یک مؤلفه مؤثر در کارآمدی تعبیر می شود و همین ویژگی است که مدیران این کلمه را در جای جای گفته هایشان خوب خرج می نمایند. اما آیا صنعت برق ایران به خودکفایی رسیده؟

حسن روحانی دو سال پیش و هنگام تحویل لایحه بودجه سال 98 به مجلس شورای اسلامی گفت که ایران در حوزه انرژی خودکفا شده است. مسئولان دیگری هم البته این گفته را بارها تکرار نموده اند. رجبی مشهدی، سخنگوی صنعت برق معتقد است در زمان حاضر در صنعت برق کشور و در بخش های مختلف طراحی، ساخت تجهیزات، تامین قطعه ها، بهره برداری و فعالیت های مهندسی به خودکفایی بالایی رسیده ایم.

آن طور که او گفته: درحال حاضر بیش از 95 درصد از تجهیزات صنعت برق در داخل کشور قابل فراوری است. با این حساب اما چرا همچنان در نظام عرضه برق دچار مسائل بسیاری هستیم؟

پیغام باقری، نایب رئیس سندیکای برق می گوید: ساختار صنعت برق در بخش عرضه همیشه کوشش نموده متناسب با رشد مصرف برق فراوری داشته باشد. در این بخش در سال های گذشته به رغم فرایندی که در رشد تقاضا وجود داشته نتوانستیم متناسب با آن امکان سرمایه گذاری برای وارد کردن نیروگاه های جدید برای پوشش این میزان تقاضا را داشته باشیم. دلیل اصلی آن هم کمبود منابع اقتصادی ناشی از اقتصاد ناتراز صنعت برق است. ما طبق برنامه ششم توسعه باید سالی 5000 مگاوات نیروگاه جدید وارد مدار می کردیم که کمتر از نصف این میزان به طور متوسط در این سال ها وارد مدار شده است.

ما و مسئولان

برای عبور از این تابستان بسیار سخت ما و مسئولان چه کار باید کنیم؟ این همان چیزی است که در تقسیم بندی بنیادین پیغام باقری، نایب رئیس سندیکای برق دیده می شود؛ نظام عرضه و تقاضا در صنعت برق. او معتقد است مسئولان به جای این که از بار مصرفی برق در تابستان بکاهند نباید همه فشارها را به مصرف نماینده وارد نمایند. ساده شده حرف های او این است که هم مسئولان و هم مردم باید همقدم با یکدیگر در این راه گام بردارند.

او می گوید: در رابطه با پایداری شبکه به ویژه در زمان پیک مصرف که در آستانه فصل گرماست هم باید به طرف عرضه توجه کنیم و هم به سمت و سوی تقاضا دقت نظر داشته باشیم. تفاوت پیک مصرف تابستان و زمستان ما چیزی نزدیک به 24 هزار مگاوات است که عمدتا به وسایل سرمایشی باز می شود. ما فشار را به طور کلی نباید به سمت مصرف یا تقاضای برق وارد کنیم هر چند مدیریت مصرف مد نظر هست اما برای این کار باید ابزارهای لازم را در اختیار بگذاریم. به عنوان مثال یکی از راهکارها برای مدیریت مصرف هوشمندسازی شبکه بود که خود همین امر نیازمند اعتبارات و سرمایه گذاری است.

آن طور که او می گوید تشویق به مدیریت مصرف از سوی شهفرایندان نیازمند بسترهایی است که باید آن را در اختیار بگذاریم. به عنوان نمونه استفاده از کنتورهایی که هر مصرف نماینده بتواند به واسطه آن مصرف انرژی خود را مدیریت کند. همین ابزارهاست که می تواند به کاهش مصرف برق در فصل گرما بینجامد، آن هم در حالی که فراوری برق بیشتری صورت نگرفته است.

منبع: جام جم