تصاویر این اجاره نامه های قدیمی را ببینید ، مستاجران دوران قاجاری چقدر اجاره می دادند؟ - تور آلمان ارزان

خبرنگاران- مرضیه ثمره حسینی:التهاب در بازار اجاره متاثر از رشد تورم عمومی ادامه دارد و امروز سهم هزینه مسکن در سبد خانوارهای ایرانی از 50 درصد بیشتر است.

این در حالی است که وزن اجاره بها در سبد هزینه خانوارهای تهرانی سنگین تر است و مرکز نشین ها با مسائل بیشتری برای تمدید قرارداد یا جابه جایی به یک خانه نو روبه رو هستند.

اما تهرانی های قدیم چقدر برای اجاره خانه هزینه می کردند؟

تهرانی های قدیم بیشترشان مستاجر بودند

در دوره قاجار، حدود 150 سال پیش، بیشتر مردم تهران به مانند امروز اجاره نشین بودند. گواه این مطلب، شمار زیاد اجاره نامه هایی است که از آن روزگار به جا مانده.

اما تفاوت مبلغ اجاره در آن دوران با این دوران تفاوت از زمین تا آسمان است. برای درک این تفاوت،در ادامه تصویر دو اجاره نامه مربوط به سال 1285 قمری (برابر با 1247 شمسی به عهد ناصرالدین شاه قاجار) را می بینید.

هر دو سند اجاره مربوط به محله عباس آباد تهران است.

در دوره قاجار، اراضی عباس آباد قریه ای خارج از حصار اول و دوم شهر تهران با بستری خشک و در بین باغ های شمیران و آبادی های تهران مثل قصر قاجار (سیدخندان)، یوسف آباد و داودیه بود.

نکته قابل توجه آنکه مالکیت اراضی عباس آباد در این دوران در اختیار اعیان بود. در آغاز، این اراضی مایملک عباسقلی خان از وابستگان حاجی میرزا آغاسی، صدراعظم صوفی محمدشاه قاجار، بوده است.

حاجی میرزا آغاسی در این منطقه باغ عباس آباد را احداث کرد و اینگونه شد که اراضی این محدوده آباد شد.

در اواخر دوره قاجار هم مالکیت این اراضی به افرادی چون مستوفی الممالک و حاج امین الضرب از رجال برجسته آن زمان رسید.

شباهت اجاره نامه های قدیم و امروز

اما برگردیم به اینکه اجاره یک ملک مسکونی واقع در عباس آباد تهران چقدر برای یک خانوار عهد قجر هزینه داشت؟

قبل از پرداختن به بحث مال الاجاره (همان اجاره بهای امروزی)، خاطرنشان می شود که اجاره نامه های دوره قاجار با نمونه های امروزی شباهت های زیادی داشته است. در این اسناد مالی که بر اساس اصول فقهی تنظیم می شدند، ارکانی مانند موجر، مستاجر، عین مستاجره (ملک) و مال الاجاره (اجاره بها) ثبت می شد.

از تفاوت های یک سند اجاره دوره قدیم با نمونه امروزی آن می توان به عدم نگارش متراژ و مساحت اشاره کرد. در عوض، در اجاره نامه های دوره قاجار به جای متراژ و مساحت، حدود ملک را می نوشتند.

حدود اربعه در اجاره نامه آن دوره بیانگر این بود که ملک مزبور از جانب شمال، جنوب، شرق و غرب به کجا وصل و ختم می شد.

در پایان هم بعد از قلمی شدن متن اجاره، اجاره نامه از سوی موجر و مستاجر مُهر می شد و سرِ آخر، حاکم شرع و چند شاهد سند را مُهر می کردند و سند تنظیم شده رسمیت می یافت.

اجاره یک ملک اعیانی 55 تومان!

در اجاره نامه اولی که در بالا آمده، مالک، حاجی محمدتقی حکیم باشی کاشانی است. حکیم باشی از مشاغل دیوانی عصر قاجار است. با توجه به مقام و سِمت موجر و همچنین با مقایسه مبلغ اجاره با اجاره نامه های دیگر مربوط به همان تاریخ، این نتیجه به دست می آید که ملک مورد نظر برای اجاره، یک ملک اعیانی بوده است.

این اجاره نامه برای مدت یک سال تمام منعقد شده است. مال الاجاره (اجاره بها) این ملک اعیانی هم پنجاه و پنج تومان (55) بوده است.

درباره نحوه پرداخت اجاره بها قید شده است که مستاجر وجه اجاره را ماه به ماه، ماهی چهار تومان و پنج هزار دینار؛ و ماه آخر هم پنج تومان و پنج هزار دینار از وجه موصوف پرداخت کند.

نکته جالب آنکه از همان دوران، اجاره نامه ها بیشتر به نفع صاحبخانه نوشته می شدند. برای نمونه، در متن اجاره نامه زیر شرط شده است که اجاره باید در آغاز هر ماه پرداخت شود و چنانچه در رأس هر ماه وجه اجاره تا بعد از سه روز از ماه رفته، نرسد اختیار فسخ اجاره با موجر مزبور بوده باشد.

اجاره یک ملک معمولی چقدر بوده؟

سند دوم، اجاره یک باب خانه در همان محله عباس آباد است. این ملک متعلق به فردی به نام استاد محمد بنّا بوده و تاریخ ثبتش هم همان سال 1285 قمری است.

برای 3 ماه اجاره این ملک، یک تومان و دو هزار پول سیاه اجاره بها معین شده که باید ماه به ماه پرداخت می شد. پول اجاره یک سال چنین ملکی هم حدود 6 تومان می شده است.

رهن 2 میلیارد تومانی

با گذر ایام عهد قاجاران، بر جمعیت مرکز ایران روز به روز افزوده شد. امروز دیگر تهران ظاهری بسیار متفاوت نسبت به تهرانِ قدیم دارد. این تغییرات به تغییر اسامی هم انجامید. سال 1360 نام محله عباس آباد به خیابان شهید بهشتی تغییر کرد و در حال حاضر خیابان سهروردی، آپادانا، نوبخت، اندیشه و میرعماد در محدوده عباس آباد قرار دارند.

به نسبت تغییرات گسترده ظاهری در مرکز، شرایط بازار مسکن هم در تهران دچار تغییر و تحولات بسیار شد؛ به گونه ای که در حال حاضر تورم بازار مسکن بی سابقه است.

امروز اگر کسی بخواهد در همان محدوده عباس آباد خانه ای اجاره کند حداقل به یک میلیارد پول رهن نیاز دارد.

برای نمونه، اجاره یک واحد 80 متری یک خوابه حوالی خیابان مطهری900 میلیون تومان ودیعه می طلبد. اجاره یک واحد بزرگتر حدود 100 متر در سهروردی شمالی، یک میلیارد و 200 میلیون تومان ودیعه می خواهد. رهن یک خانه 250 متری 3 خوابه هم 2 میلیارد تومان است.

عهد ما هم در حال سپری شدن است. با پرواز تاریخی اجاره بهای خانه در این زمانه، جای تردید نیست که از دوران ما در تاریخ به عنوان یکی از پرتورم ترین دوران یاد شود.