ضعفی که کرونا آشکار کرد؛ موزه های کشور در اولویت نیستند - تور آلمان ارزان

این حواشی و مسائلی که از یکسو پیرامون فعالیت یا عدم فعالیت موزه ها به وجود آمد و از سوی دیگر، در نظر نگرفتن پروتکل های بهداشتی برای بازدید از موزه ها و از همه آنها مهمتر عدم وجود محتوا و زیرساخت های مناسب برای فعالیت های آنلاین موزه ها همه و همه نشان از یک چیز داشت، اینکه موزه های کشور در اولویت نیستند.

فعالیت سنتی موزه ها در کشور

در این روزهای کرونایی به ویژه در ایام نوروز بسیاری از متولیان و فعالان حوزه برآن شدند تا به جذب بازدیدکننده آنلاین اقدام کنند. از این رو، با طرح 13 روز 13 بازدید مجازی که در یکی از سایت های اشتراک فیلم به صورت زنده پخش می شد، وارد عمل شدند. بر اساس این طرح، کارشناسان یک ساعت وقت داشتند موزه مورد نظر را معرفی و بازدیدکنندگان هم می توانستند به صورت هم زمان سوالاتشان را مطرح کنند. صد البته که این بازدید در فضای دیجیتال اقدام مناسب و قابل قبولی است.

اما واقعیت امر چیز دیگریست؛ چراکه، اغلب موزه ها در کشور ما به صورت سنتی اداره می شوند. بنابراین، نتوانستند در این حوزه فعال باشند و این چالش بزرگ دیگری را برای موزه ها و فعالان این حوزه رقم زد؛ چالشی به نام شکست موزه ها.

کارکرد موزه ها نادیده گرفته شده است

یک کارشناس موزه داری در این خصوص معتقد است که در دوران شیوع کرونا کارکرد موزه ها در کشور نادیده گرفته شده است.

رضا دبیری نژاد با بیان اینکه موزه ها کارکرد فرهنگی و اجتماعی دارند، گفت: حال باید به این موضوع بیندیشیم که اگر قرار باشد، موزه ها بازدیدکننده فیزیکی و یا حداقل بازدیدهای گروهی نداشته باشند، چگونه باید به حیات خود ادامه دهند؟

وی تاکید کرد: موزه دارانی که به روش سنتی فعالیت می کنند باید بدانند اگر با فناوری های روز همراه نباشند محکوم به فنا هستند.

پروتکلی برای تداوم حیات

در این میان، پژوهشکده بازسازی و حفاظت و اداره کل موزه های کشور در وزارت میراث فرهنگی نیز بیکار ننشسته و پروتکلی 40 صفحه ای را آماده کرده اند که البته بر اساس تجربه کشورهای پیشرو در این حوزه، آخرین توصیه های سازمان بهداشت جهانی و… تهیه و تدوین شده است.

در این پروتکل به مواردی از قبیل لزوم رعایت بهداشت در محیط اداری موزه، توصیه های خود مراقبتی کارکنان، استفاده از مواد گندزدا، اعمال سیاست هایی برای فاصله گذاری اجتماعی در محیط کار، شناسایی و غربالگری افراد بیمار، پاکسازی و گندزدایی مخازن و بخش های نمایشگاهی در موزه ها، پاکسازی و گندزدایی در کتابخانه ها، حفاظت از آثار تاریخی در تعطیلی طولانی مدت، فعالیت های مقدماتی قبل از تعطیلی موزه، بازگشت به حالت عادی، راهنمای استفاده از روش های دیجیتال برای حفظ ارتباط با مخاطبان در زمان تعطیلی موزه و سیاست های کلی مقابله با بیماری های همه گیر در موزه ها اشاره شده است.

این در حالیست که حتی اقدامات این چنینی نیز از نگرانی های دلسوزان، متخصصان و فعالان این حوزه چیزی کم نکرده است.

حال موزه ملی فرش خوب نیست

در این گزارش، صحبت هایی در رابطه با شرایط نامناسب موزه های کشور که کرونا آن را تشدید کرده است، شد؛ اما این تمام ماجرا نیست.

چندماهی است که اخبارهایی پی درپی از قطعی برق موزه ملی فرش به گوش می رسد که نگرانی هایی را ایجاد کرده است. عده ای از صاحبنظران معتقدند با کاهش و یا بهتر است بگوییم قطع شدن بازدید از موزه ها، این مراکز گردشگری به دست فراموشی سپرده شده اند.

این درحالیست که چندی پیش، مدیر موزه ملی فرش در رابطه با مسائل موجود در این موزه گفت: اگرچه برق موزه ملی فرش در دو ماه گذشته به دلیل سوختن ترانسفورماتور آن قطع شده است؛ با این وجود، با توجه به نظارت مشکل، اما دائمی کارکنان اعم از کارمندان اداری و یگان حفاظت از فرش های موجود در موزه ملی فرش، جای هیچ نگرانی در مورد شرایط این فرش ها نیست.

پریسا بیضایی گفته بود: در این مدت مسوولان اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان تهران و موزه ملی فرش تلاش کرده اند، مشکل قطعی برق این موزه را هرچه زودتر حل کنند. اما حل این مشکل فرایند طولانی داشت. در وهله اول باید برای تهیه ترانس تأمین اعتبار می شد. سپس ترانس باید در زنجان ساخته و به تهران منتقل می شد. پس از انتقال ترانس به تهران باید برای نصب آن از اداره برق مجوز بگیریم، زیرا نصبش آسان نیست و برای انجام این کار برق منطقه باید مدتی قطع شود.

وی با بیان اینکه کار تهیه و نصب ترانس برق موزه ملی فرش تقریبا تمام شده است، گفت نگرانی در رابطه با این موضوع بی دلیل است. اما ماجرا به همینجا ختم نمی شود، چراکه، مدتی است که حال درختان تنومند محیط اطراف ساختمان موزه ملی فرش هم چندان مطلوب نیست.

با این وجود، بیضایی در مورد شرایط درختان تنومند فضای سبز موزه ملی فرش نیز به تازگی گفته است: تلاش شده در حد ممکن به شرایط این درختان رسیدگی شود. این درختان نیز الان شرایط خوبی دارند.

اشیاء موجود در موزه ها را نادیده نگیریم

به طور کلی اشیاء موجود در موزه ها بر اساس ماهیتشان در معرض پوسیدگی قرار دارند و حفاظت از آنها در برابر این گونه چالش ها بر عهده موزه هاست. اینکه این مراکز بنا به هر دلیلی بادیدکننده دارند یا نه چیزی از بار مسوولیت و اهمیت فعالیت دست اندرکاران و متولیان امر نمی کاهد.

بنابراین، بررسی و شناخت عوامل مختلف نابودی اشیا براساس شرایط آن موزه در اولویت قرار گرفته است. به طور مثال، در مورد اخیر قطعا قطع برق باعث قطعی سیستم های امنیتی و دوربین های مداربسته نیز می شود و این برای مردم کشوری که به تازگی تجربه تلخ مفقود شدن آلبوم ناصری را از سر گذرانده اند، جای نگرانی دارد.

از این رو، باتوجه به تجربه های موجود در این زمینه و شرایط کرونایی که در آن به سر می بریم که قطعا مراکز گردشگری و به ویژه موزه ها را با چالش ها و محدودیت هایی روبرو کرده است، به نظر می رسد پاسخگویی شفاف و دقیق مسوولان وزارت میراث فرهنگی، گردشگی و صنایع دستی کشور به ویژه در این مورد خاص بتواند تسکینی بر نگرانی های موجود در این زمینه باشد.