همه چیز درباره بچه ها کار اینستاگرامی ، لایه اوزون دنیای کودک سوراخ شده است؟ - تور آلمان ارزان

گروه فرهنگی خبرنگاران- فاطمه احمدی؛ اینستاگرام را باز می کنم. صفحات شناسنامه داری را می بینم که پیش از ثبت شناسنامه اصلی کودک ایجاد شده اند. به نظر می رسد شناسنامه مجازی عکس دار ارزش و قدرت بیشتری در مقابل سجل های هویت دار دارد. برچسب تابع قوانین جمهوری اسلامی در زیر عکس به چشم می خورد,، اما دریغ از ذره ای تابعیت. صفحه ای که خود در زنجیره الگوپذیری ها قرار گرفته است، به ابر الگویی برای مخاطبان لاکچری پسند تبدیل شده است. اولین پست، عکسی از برگه سونوگرافی مادر با هزاران لایک و کامنت است؛ صفحه ای با قدمت روز های جنینی. قلبی با دست های پدر و مادر صفحه را پر از عشق و محبت کرده است و نوید اتفاقی نو را به مخاطب می دهد. در آینده عکس های چندروزگی، چندماهگی و ... پازل زندگی کودک و حتی والدینش را کامل می کند. عکس های ساکنی که اغلب حرص و ولع والدین برای شهرت و درآمد را فریاد می زنند. وقتی بزرگسالان خودشان را با ویژگی ها و دنیای کودک تطبیق نمی دهند، این کودک است که در جاده اجبار با هویتی مصنوعی با سرعت به سمت بزرگسالی می آید. این بار، دنیا کودک را باید با پوسته ای رنگین و زرق و برق دار ببینیم. دنیای با هسته ای پایدار که ناآگاهی و تفکرات مالی نادرست، آن را ناپایدار کرده است. حقایق دنیای مدرن از آنچه می بینیم به ما نزدیکترند؛ مفهومی پر ابهام در قالب واژه امروزیِ کیدفلوئنسر...

برچسب دیده شدن و سرمایه گذاری بر پیشانی کودک

پرده اول: چطور مدال فریب کاری را بر گردن بچه ها و به تعبیری والدین این بچه ها بیندازیم؟ داستان برخی از فیلم های آن ور آبی در برج های دوقلوی مالزی یا دبی می گذرد. هدف تنها دریافت مبلغ بابت تبلیغ این برج ها است. تبلیغاتی شیک با فیلمبرداری های حرفه ای. باید محو جذابیت های بصری شد بدون آن که ذره ای از اهداف سرمایه داران با خبر باشیم! جذابیت های بصری پا از گلیم خود فراتر گذاشته اند و دوربین خود را به سمت دنیای کودک چرخانده اند. کودک کار همه جا یک مفهوم اساسی دارد؛ این زاویه دید نگاه ماست که نیاز به کالبدشکافی دارد. کودک کار فقیری است که به پولدار ها پناه می برد، اما در فضای مجازی پولدارنماها، به سراغ فقرای فرهنگی و سوادرسانه ای می فرایند.

پرده دوم: اگر چرخی در اینستاگرام بزنیم، احتمالاً با نمونه های ایرانی بچه ها اینستاگرامی هم روبرو خواهیم شد. بچه های شیرین زبان، بانمک و زیبا که همیشه می خندند و حرف های بامزه می زنند. آن ها مانند مدل های بزرگسال، پازل صفحات خود را با عکس های حرفه ای تکمیل می کنند. بچه ها فقط با گفتار، رفتار و عکس های بامزه مورد توجه قرار می گیرند و ردیاب دنبال کنندگان را روشن می کنند. دنیای بچه هاه از سوی والدین، این روز ها از بعد مالی خارج شده و حتی سلامت جسم و روح این بچه ها را نشانه گرفته است. مصداق شاخص کودک آزاری جلوه ای تازه گرفته است و می تواند زنگ خطر را به صدا در بیاورد. عمل های زیبایی بر صورت این بچه ها برای جذب فالوئر بیشتر دیده می شود که خود فاجعه تلخ از سوی خانواده ها برای بچه ها محسوب می شود.

پرده سوم: با کلیک بر روی صفحات بچه ها اینستاگرامی، وارد دنیای خانوادگی اینفلوئنسر ها هم خواهیم شد. در کنار رشد صفحات این بچه ها، والدین نقاب دار نیز صفحاتی را برای خودشان راه اندازی و در آن به طور مجزا کسب درآمد می کنند. خانواده ای 6 نفره آمریکایی که همگی عضو شبکه های اجتماعی هستند و پازل مالی خانواده را تکمیل کرده اند، نمونه ای قابل پرداخت است. دوقلو های خانواده با بیش از 3 میلیون فالوئر، برای تبلیغ هر پست در اینستاگرام، مبلغی معادل 25- 15 هزار دلار طلب می کنند. پدر خانواده در مصاحبه ای با نشریه تایمز اعلام کرده که هر پست تبلیغاتی در پیج دختران او مبلغی بین 10-20هزار دلار هزینه در پی خواهد داشت. در اقتصاد جدیدی که شبکه های اجتماعی پایه گذاری کرده اند، بچه ها اینفلوئنسر از همان سنین پایین می توانند ماهانه هزاران دلار درآمدزایی داشته باشند.

بچه ها اینستاگرامی از ابتدا بدون داشتن مهارت و دانش، به واسطۀ ویژگی های وراثتی مانند چهره و جذابیت، محبوبیت پیدا می کنند. یکی از پیامد های منفی فعالیت در فضای مجازی از کودکی، ایجاد شناخت اشتباه محیط است. تصورات آن ها اینگونه خواهد شد که موفقیت بدون انجام کاری خارق العاده و کسب مهارت امکانپذیر است,، اما موجب می شود هدف گذاری و تلاش، از چرخۀ زندگی شان حذف شود.

کودک؛ اسباب بازی تاریخ انقضا دار

به هر کودک دو بال دهیم، رهایش کنیم... تا خود پرواز را بیاموزد؛ این جمله در معرفی یکی از صفحات اینستاگرامی خانوادگی با موضوع کودک به چشم می خورد. گویا کلمه رها و پرواز معانی خود را از دست داده اند. پروازی که در عین صعود، سقوط آینده یک کودک را نشان می دهد. توجیه والدین کودک چیست؟ بچه ها با چنین شهرت و ثروت در آینده، سختی کمتری برای به دست آوردن پول و بهبود شرایط مالی متحمل خواهند شد و برای اشتغال آماده می شوند. چنین توجیهی اثرات سوء بر آینده کودک می گذارد. ثروت حاصل از این گونه کار ها نیز نوعی پول بادآورده محسوب می شود. ثروتمندترین و مشهورترین ستاره ها پول هایشان را به علت نداشتن سواد و دانش مالی صحیح به باد داده اند. آنچه کودک به آن نیازد دارد، یک کودکی آرام، امن و امکان پیگیری علایق در کنار آموختن نحوه استفاده از چیز هایی مانند پول است.

حمید کثیری، نویسنده، مشاور و کارشناس مسائل بچه ها درباره آسیب های فعالیت مجازی بچه ها می گوید: زندگی حقیقی کیدفلوئنسر ها زمانی که در معرض دید هستند نمایان نمی شود. کودکی که دغدغه های بچه هاه ندارد و با توجه به مقتضیات سن خود، تجربه های متنوع و ناسازگار با ذائقه کودکی کسب کرده است، در سنین جوانی هیچ تجربه ای را لذت بخش نمی داند و از درون متلاشی می شود. غالبا پشت صحنه های تصاویر اینستاگرامی با دنیای کودکی تقابل دارد. برخی از خانواده ها این موارد را پوشش داده اند، اما نمی توان اختلال شخصیتی کودک را نادیده گرفت. در سال های آینده، کودک به واسطه کودکی و حتی نوجوانی نکردن، رفتار های هنجارشکنانه از خود نشان خواهد داد. کسانی که در کودکی به سمت دیده شدن رفته اند در سنین بزرگسالی به افرادی انزواطلب تبدیل می شوند. یکی دیگر از آسیب ها، نقش بازی کردن کودک و در نتیجه دو شخصیتی بودن است. دردی که درمانش ممکن است 2 تا چندسال به طول انجامد. شبکه اجتماعی اینستاگرام و یوتیوب موجب رونق یافتن کسب وکار های کوچک زیادی در سراسر دنیا شده است؛ اما فرهنگ مبتذلی که در برخی لایه های آن جریان دارد، نقاط کوری از جامعه را روشن می کند که وجودشان نگران کننده است. کودک به عنوان ابزاری در جهت کسب منافع، مانند اسباب بازی می باشد که برای ارضای نیاز مالی مصرف می شود.

آلبوم های عکس مجازی یا دنیای نا امن کودک؟

آلبوم های عکس جای خود را به صفحات مجازی شناسنامه دار داده اند. گویا مادری که هر روز در دامن طبیعت با کودکش عکس های حرفه ای نگیرد، مادر نیست! صمیمیت به عنوان کالایی فروخته می شود و حس دلتنگی دنبال کنندگان را شعله ور می کند. یکی از موثرترین شبکه های اجتماعی در حوزه اینفلوئنسر مارکتینگ در کل دنیا، اینستاگرام است، اما به آن محدود نمی شود. مطالعات نشان می دهد یوتیوب نقش پررنگ تری در اینفلوئنسر مارکتینگ پیدا کرده است. گفته می شود آینده تبلیغات شبکه های اجتماعی در دست بچه ها قرار گرفته است؛ بچه های که با چهره های معصوم و دوست داشتنی ما را دعوت به حضور در کانال یوتیوب، صفحات اینستاگرام و... می کنند. مدیاکیکس، مؤسسه بازاریابی در زمینه فعالیت اینفلوئنسر ها می گوید: اغلب مردم به بچه ها اینفلوئنسر توجه خاص دارند. آمار ها حاکی از این است که میانگین سنی مخاطبان کانال یوتیوب یکی از کیدفلوئنسرها، 25 تا 44 سال است. این آمار نشان می دهد والدین آن ها باید نگران موضوعاتی مانند بیماری پدوفیلی نیز باشند. عمر فعالیت های مجازی کیدفلوئنسر ها به اندازه ای نیست که بتوان از سرنوشت نهایی در چنین دنیای مبتذلی عبرت گرفت و بی گدار به آب نزد.

حمید کثیری می گوید: برخی والدین تصاویر نیمه برهنه کودک را با هدف بازخورد، درآمد و لذت جامعه مخاطب منتشر می کنند. بهره کشی جنسی طبق قوانین داخلی و بین المللی ممنوع است، اما والدین نوع پوشش و ژست دریافت مقابل لنز دوربین برای کودک را به عنوان سوء استفاده تلقی نمی کنند. در رساله حقوق امام سجاد (ع) آمده است باید از عیب های کودک پرده پوشی کرد؛ چیزی که عملا انجام نشده است. بنای شخصیت فرد در سنین 7-1 سال ساخته می شود. بر این اساس، در نظام آموزشی بسیاری از کشورها، نوابغ تا سن 18 سالگی به علت کامل نبودن شخصیت و جلوگیری از بزرگنمایی ها معرفی نمی شوند. متاسفانه صفحات مجازی، کودکی کردن و امنیت را از کودک می گیرد و نیاز های عاطفی به درستی تامین نمی شود. از بدو تولد کودک، والدین صفحه ای اختصاصی برایش باز می کنند و لحظه به لحظه بزرگ شدن کودک را به اشتراک می گذارند. اولین لبخند، اولین گریه، اولین دندان، اولین تلاش برای حرکت، اولین... ,، اما مسئله دردناک تجاوز به حریم خصوصی است. زمانی که کودک ببیند تمام زندگی او با دیگران به اشتراک گذاشته شده است یاد می گیرد تا آن ها را با دیگران در میان بگذارد. این بچه ها معصوم بی خبر از همه جا که شباهتی هم به دنیای کودکی ندارند، آسیب پذیر می شوند و تلاش می کنند برای بهتر دیده شدن، نقش خود را به بهترین شکل ممکن ایفا کنند.

حلقه گم شده حقوق و حریم خصوصی در دنیای کودک

وقتی تعداد فالوئر ها بالا می رود، پیشنهاد های تبلیغاتی نیز افزایش پیدا می کند. این بچه ها معصوم بی خبر از همه جا که شباهتی هم به دنیای کودکی ندارند، آسیب پذیر می شوند و تلاش می کنند برای بهتر دیده شدن، نقش خود را به بهترین شکل ممکن ایفا کنند. کسب درآمد از موجودی که هنوز حق انتخاب آیندۀ خود را ندارد علی رغم انجام پذیری، غیر اخلاقی است. این موضوع حلقۀ گمشدۀ زنجیره عادت و کار های انسان ها را نشان می دهد؛ در نظر دریافت اخلاق و حقوق دیگران وقتی که پای پول در میان باشد، به کلی از فرایند انجام دادن کار ها حذف می شود. در کشور های اتریش، فرانسه و دانمارک افراد با رسیدن به هجده سالگی می توانند به دلیل نقض حریم خصوصی شان از والدین شکایت کنند. البته قوانین ایران عملکرد ضعیفی داشته اند,، اما این موضوع به معنای این نیست که بچه ها ایرانی باید از حق حفظ حریم خصوصی محروم باشند.

اریک اشمیت، مدیر عامل سابق شرکت گوگل در مصاحبه ای در سال 2010 پیش بینی کرده است که روزی خواهد رسید که همه افراد به دنبال این خواهند بود که نام خودشان را تغییر بدهند تا از شر اطلاعات شرم آوری که در کودکی و نوجوانی در شبکه های اجتماعی منتشر شده است، خلاص شوند. علی رغم اینکه دولت ایران از سال 1370 با امضای کنوانسیون به جرگه متعهدان مفاد این قانون پیوسته است، هنوز در بسیاری از مفاد و نحوه اجرای این کنوانسیون با روح این قانون فاصله دارد. تا به امروز جایگاه بچه ها و به تبع آن پدیده کودکی در ایران در هاله ای از ابهام فرو رفته است.

پاک کردن صورت مسئله کودک؛ آری یا نه؟

درمورد کار بچه ها هرچند که تا به امروز مطالب زیادی نوشته شده، اما سازمان های ذیربط در ایران توانایی رویارویی با آن را ندارند. کثیری معتقد است: در کشور نهاد حامی کودک به طور تعیین وجود ندارد. با توجه به پهنای باند بیش از 50 درصدی اینستاگرام و تاثیر زیاد آن در سبک زندگی، مسئله کودک و خانواده مهم تلقی نمی شود و شیوه صحیح تربیت به فراموشی سپرده شده است. امروزه مسئله کودک با چالش بزرگی همراه است که سال های آینده به بحرانی جدی تبدیل خواهد شد. آنچه اهمیت دارد الگوپذیری جامعه از صفحات کودک محور است که غالبا مدیریت چنین الگو هایی به دست مادرانی از قشر ضعیف است. مادرانی که ابزاری در خدمت کمپانی های مالی قرار می گیرند و به عنوان پرچم داران فرهنگی کشور، تمایل به دیده شدن فرزند و حتی خود را دارند. می توان الگوپذیری چند ده هزار صفحه اینستاگرامی کوچک از صفحات بزرگ را با دنبال نکردن و دامن نزدن به فعالیت هایشان متوقف کرد.

پس آسمان زندگی بچه ها اینستاگرامی چه رنگی است؟ مسئولیت داشتن در قبال کودک به معنای مالک او بودن نیست. اگر دستگاه هویت سنج فرضی را به کودک کار متصل کنیم، گمشده ای خواهیم یافت که دیر یا زود اثراتش در جامعه نمایان می شود. لایه اوزون دنیای کودک نباید با اشعه های مضر شهرت و پول سوراخ شود؛ لایه اوزونی که اغلب ترمیم ناپذیر خواهد بود. پی ریزی شخصیتی کودک را با این اشعه های مضر ویران نکنیم.