پرخوری و کِش آمدن معده ؟! - تور آلمان ارزان

خوردن وعده های مفصل غذا سبب می گردد بیشتر حس گرسنگی کنید، اما دلیلش این نیست که معده شما کش آمده است.

کاملا می توانم حدس بزنم که حال و روزم پس از خوردن یک غذای مفصل چگونه خواهد بود: چرتی، شل و ول و قاعدتا سیر. اما مطمئنم که ناهار روز بعدش می توانم یک مرغ بریان دیگر را در شکمم جا بدهم. شاید عجیب به نظر بیاید که چطور فردای روزی که یک غذای مفصل خورده ایم، می توانیم دوباره دقیقا به همان اندازه غذا بخوریم. یعنی بار اول درس نگرفته ایم؟

چرا پس از سور و سات روز های تعطیل و عید باز هم گرسنه می شویم؟ آیا پرخوری سبب کش آمدن معده ما می گردد به این معنی که برای غذای بیشتر جا باز می کند؟ فکر کردن به آن هم گرسنه ام می کند. پاسخش برای اغلب افراد این است که شما علی رغم غذایی که خورده اید گرسنه نمی شوید بلکه دقیقا به دلیل این پرخوری است که دوباره گرسنه می شوید.

اول ببینیم این حس گرسنگی چیست؟ سوزشی که شما را وادار به غذا خوردن می کند، نتیجه یک سری فعل و انفعلات فیزیولوژیکی است که در بدن اتفاق می افتد.

اگر به خوردن در زمان و محیط مشخصی عادت کنیم، شرطی می شویم و وقتی دوباره در آن موقع و مکان مشخص قرار می گیریم، انتظار غذا داریم

درست است که اندازه معده شما نسبت به اینکه گرسنه یا سیر باشید، تغییر می کند. در زمان هضم غذا، معده منقبض می گردد تا غذا را به سمت روده ها حرکت دهد. معده شما می غرد و غذا و هوا را هم می زند و به سمت روده ها هل می دهد؛ پدیده ای که به آن قار و قور شکم می گوییم.

این اغلب اولین نشانه گرسنه شدن است، چون هم غذا به صورت فیزیکی پایین می رود و هم صدای قار و قور شکم را می شنویم. بعد از این غرش ها، معده دوباره برای پذیرش غذای تازه منبسط می گردد که کنترل این فرایند به دست هورمون هاست.

اما این گزاره که غذا خوردن باعث کش آمدن معده می گردد، چندان درست نیست. معده خاصیت ارتجاعی دارد بنابراین پس از یک وعده مفصل، به ظرفیت اولیه خودش (چیزی حدود 1-2 لیتر) برمی گردد. معده اغلب افراد ظرفیت یکسانی دارد و قد و وزن آن ها تاثیری در اندازه معده شان ندارد.

نکته ای که به آن توجه نمی کنیم شاید ترشح هورمون های گرسنگی باشد: ان پی وای و ای جی آر پی از هیپوتالاموس و گرلین در معده. گرلین وقتی ترشح می گردد که معده خالی باشد و همین امر سبب آزادسازی دو هورمون ان پی وای و ای جی آر پی در مغز می گردد. این دو هورمون مسئول ایجاد حس گرسنگی هستند و اثر هورمون هایی را که به ما حس رضایت می دهند از بین می برند.

بر خلاف انتظار، میزان گرلین در افراد لاغر بیشتر از کسانی است که چاقی مفرط دارند. ممکن است انتظار داشته باشید هورمونی که محرک گرسنگی است، در افرادی که بیشتر می خورند بیشتر باشد، اما این تناقض نشان می دهد که سیستم غدد درون ریز ما تا چه اندازه پیچیده است.

با اینکه فقط سه هورمون مسئول حس گرسنگی در ما هستند، بیش از دوازده هورمون مسئولیت حس سیری را بر عهده دارند. یکی دو تا از این ها مثل جی آی پی و جی ال پی-1 مسئول تحریک تولید انسولین هستند تا میزان متابولیسم و کربوهیدرات ها را تنظیم کنند.

چند هورمون دیگر، درگیر کند کردن عبور غذا از درون معده هستند تا به بدن فرصت کافی برای هضم بدهند. دلیل پایین بودن گرلین در افرادی که چاقی مفرط دارند، می تواند این باشد که میزان بالای انسولینی که برای سوخت و ساز رژیم غذایی پرکربوهیدرات لازم است، مانع تولید گرلین می گردد.

دو هورمون کلیدی کاهش حس گرسنگی سی کی کی و پی وای وای هستند. در بیمارانی که برای کوچک کردن معده حلقه قابل تنظیم معده گذاشته اند، میزان پی وای وای به اندازه قابل توجهی بالا می رود و در نتیجه اشتهایشان کم می گردد.

هنگام تعطیلات، حتی فردای روزی که یک وعده غذای مفصل خورده ایم، هنوز هم برای خوردن جا داریم

با اینکه معده شما برای فرستادن پیام گرسنگی به مغز یک سیستم هورمونی دارد، اما اغلب مغز یاد گرفته که بین زمان های مشخصی در روز با حس گرسنگی ارتباط برقرار کند. به همین دلیل با اینکه ناهار مفصلی خورده اید باز ممکن است ساعت شام هم احساس گرسنگی کنید.

کرولین فن دن آکر، محقق فعلی موسسه سنتردیتا و محقق پیشین دانشگاه ماستریخت می گوید: اگر مرتبا بعد از شام و موقع تماشای تلویزیون روی مبل شکلات یا چیپس بخورید، بدن شما نشستن روی مبل، تماشای تلویزیون و خوردن را به هم ربط می دهد و در نتیجه هر موقع که روی مبل می نشینید هوس تنقلات می کنید. این اتفاق حتی می تواند زمانی بیفتد که کاملا سیر هستید و ذخیره انرژی کاملی دارید.

به گفته فن دن آکر، پرخوری به خودی خود بد نیست. برخلاف تشخیص بالینی پرخوری عصبی یا همان بینج ایتینگ - که حجم بالایی از خوراکی در یک بازه بسیار کوتاه مصرف می گردد و با حس گناه و شرم و انزجار همراه است - پرخوری می تواند عادت بدی قلمداد گردد که افراد مایلند ترکش کنند. اما این ویار های آموخته رژیم دریافت را سخت می کنند.

وقتی ما ویژگی پاداش دهنده خوراکی ها - به خصوص آن هایی را که قند بالایی دارند - و زمان های بخصوص، بوها، مکان ها و رفتار های خاص را به هم پیوند بدهیم، خاطره آن حس و حال فعال می گردد و ویار به سراغ ما می آید. این امر نه تنها واکنش های روانی در پی دارد بلکه باعث واکنش های فیزیولوژیکی مانند ترشح بزاق هم می گردد.

احتمالا با آزمایش سگ پاولف آشنایی دارید. آزمایشی که در آن، زمان غذا خوردن زنگ به صدا در می آید و سگ بین صدای زنگ و غذا خوردن پیوند برقرار می کند. در نهایت، سگ حتی وقتی فقط صدای زنگ را می شنود بزاقش ترشح می گردد. آدم ها در این مورد خیلی پیچیده تر از سگ ها نیستند.

در آزمایش دیگری، به افراد شکل های ساده ای مانند دایره و مربع نشان دادند. وقتی مربع را می دیدند به آن ها شکلات می دادند بنابراین از آن به بعد وقتی به مربع نگاه می کردند هوس شکلات می کردند. انسان ها هم می توانند مانند سگ ها با نشانه های ساده شرطی بشوند و براساس آن ها انتظار دریافت غذا داشته باشند.

با اینکه معده شما برای فرستادن پیام گرسنگی به مغز یک سیستم هورمونی دارد، اما اغلب مغز یاد گرفته که بین زمان های مشخصی در روز با حس گرسنگی ارتباط برقرار کند. به همین دلیل با اینکه ناهار مفصلی خورده اید باز ممکن است ساعت شام هم احساس گرسنگی کنید

فن دن آکر می گوید: این پیوند ها خیلی سریع ایجاد می شوند و حتی یک تا دو گرم شکلات کافی است. این هوس ها خیلی زود عادت می شوند، اما خلاص شدن از شرشان آسان نیست. بدن شما آن لحظه بخصوص را که شکلات خورده اید به یاد می سپارد. ویار ها تنها پس از چهار روز تکرار، می توانند به راحتی به ویار روزانه تبدیل شوند.

گاهی حتی حال و هوای ما هم در شرطی شدنمان موثر است. افراد اغلب می گویند وقتی حال خوشی ندارند، کنترل کمتری روی خوردنشان دارند. فن دن آکر می گوید: در این مواقع است که بین احساسات ما و غذا های خوشمزه پیوند برقرار می گردد و احساسات بد می توانند باعث ایجاد ویار شوند.

در اصل هر حس و حالی، حتی حال خوب، اگر دائما با خوردن غذا همراه باشد، می تواند باعث ایجاد ویار بگردد. همینطور مکررا دیده ایم که اگر در معیت دوستان باشیم همیشه بیشتر غذا می خوریم. زمان طولانی نشستن دور میز و عوامل دیگر در مناسبت ها نشان می دهد که وقتی با دیگران معاشرت می کنیم بیشتر غذا می خوریم.

شاید به این دلیل باشد که لذت معاشرت با دوستان تمرکز ما را برای کنترل میزان غذایی که می خوریم به هم می زند. حتی کسانی که در آزمایشگاه نشسته اند و پاستای خالی شان را می خورند، اگر همراه دوستان باشند بیش از حد معمول می خورند.

حال و هوای جشن و عید ما را شرطی می کند تا انتظار غذای بیشتری داشته باشیم

آگاهی از این مسأله می تواند به ترک عادت های بد هم کمک کند. فن دن آکر می گوید: زمانی که می خواهیم به فردی کمک کنیم تا کمتر غذا بخورد، روی فراموش کردن عادت های آموخته تمرکز می کنیم. همچنین تلاش می کنیم افراد این نکته را یاد بگیرند که اگر یک روز غذای خوشمزه خوردند به این معنی نیست که فردا هم باید آن را بخورند.

این موضوع اهمیت بسزایی دارد، چون مطالعات نشان داده است که ترک یک عادت خوب می تواند به بازگشت به یک عادت بد منجر گردد.

پس خیلی چیز عجیبی نیست اگر بعد از خوردن یک وعده غذای مفصل با دوستان و خانواده، دوباره احساس گرسنگی می کنیم. روز بعد یا حتی همان روز کمی دیرتر باز هم گرسنه هستیم؛ نه به این خاطر که معده مان کش آمده بلکه به این دلیل که خوردن غذای زیاد در مناسبت های ویژه عادتمان شده است.

وقتی مغزمان با نشانه هایی مثل بوها، صدا ها و مکان هایی روبه رو می گردد که با نوش جان کردن یک غذای مفصل - مثل روز کریسمس - پیوند خورده اند، ناخودآگاه ما را برای دور دوم غذا آماده می کند.